Prom kosmiczny; Księżyce

PROM KOSMICZNY

• Prom kosmiczny jest statkiem kosmicznym wielokrotnego użytku, w którego skład wchodzi statek orbitalny o długości 37,2 metrów, dwie rakiety wspomagające na paliwo stałe, trzy główne silniki oraz zbiornik.
• Statek orbitalny startuje w przestrzeń kosmiczną na dwóch rakietach, które następnie odpadają i są jeszcze później używane. Kiedy misja dobiega końca prom ląduje na Ziemi jak szybowiec.
• Prom kosmiczny jest w stanie dolecieć jedynie na wysokość orbity ziemskiej, jakieś 300 km ponad Ziemię.
• Maksymalna ilość załogi to osiem osób, a podstawowa misja trwa siedem dni, podczas których członkowie załogi pracują ubrani w luźne stroje.
• Toalety na promie wykorzystują znajdujące się tam powietrze, żeby wysysać nieczystości.
• Prom kosmiczny może przewozić w swojej ładowni bagaż o wadze 25000kg.
• W 1994 roku załoga wahadłowca Discovery naprawiła na orbicie teleskop kosmiczny Hubble'a.

KSIĘŻYCE 

• Księżyce są naturalnymi satelitami planet. Większość stanowią małe kule skalne, które przez cały czas krążą wokół swojej planety, utrzymywane w swoim miejscu przez jej pole grawitacyjne.
• W Układzie Słonecznym znajduje się 65 znanych księżyców.
• Każda planeta Układu Słonecznego posiada księżyc, oprócz Merkurego i Wenus, planet położonych najbliżej Słońca.
• Nowe księżyce są często odkrywane, kiedy wahadłowce, takie jak Voyagery, docierają do odległych planet.
• Największym księżycem w Układzie Słonecznym jest księżyc Jowisza, Ganimeda.
• Najmniejszymi księżycami są grudy skalne o średnicy zaledwie kilku kilometrów, przypominające asteroidy.    

Planety; Gromady

PLANETY

• Planety są obiektami w kształcie kuli, które krążą wokół gwiazd, takich jak Słońce.
• Planety powstają w tym samym czasie, co ich gwiazda, z pozostałych chmur gazu i pyłu.
• Niektóre planety, zwane planetami ziemiopodobnymi, mają powierzchnię złożona z liter skał. Inne, zwane planetami gazowymi, mają powierzchnię składającą się z ciekłych lub lotnych gazów.
• Planety nigdy nie są większe niż 20% wielkości ich gwiazdy. Jeżeli byłyby większe, stałyby się gwiazdami.
• Układ Słoneczny składał się do tej pory z dziewięciu planet, w tym Plutona. Jednak 24 sierpnia 2006 roku Międzynarodowa Unia Astronomiczna odebrała Plutonowi status planety i nazwała go planetą karłowatą.

GROMADY

• Droga Mleczna należy do gromady 30 galaktyk, zwanej Grupą Lokalną, która rozciąga się przez 7 milionów lat świetlnych.
• Grupa Lokalna rozciąga się przez 7 milionów lat świetlnych.
• W Grupie Lokalnej znajduje się 3 olbrzymich galaktyk spiralnych, 15 eliptycznych oraz 13 nieregularnych, takich jak Wielki Obłok Magellana.
• Poza Grupa Lokalną istnieją miliony podobnych do niej gromad gwiezdnych.
• Grupa Lokalna wraz z milionami innych gromad składają się na olbrzymią grupę zwaną Supergromadą Lokalną

Stacje kosmiczne; Grawitacja

STACJE KOSMICZNE

• Pierwszą stacją kosmiczną była radziecka Salut I, wyniesiona na orbitę w kwietniu 1971 roku. Jej niska orbita oznaczała pozostanie ponad Ziemią tylko przez 5 miesięcy.
• Pierwszą amerykańską stacją kosmiczną był Skylab. Trzy załogi spędziły na niej 171 dni w latach 1973 - 74.
• Na stacji kosmicznej nie istnieje pojęcie góry dołu, jednak na stacji Mir są dywany na "podłodze", obrazy na "ścianach" oraz światła na "suficie".
• Międzynarodowa Stacja Kosmiczna będzie miała 108 metrów długości i 90 szerokości, a ważyć będzie 450 ton.

GRAWITACJA 

• Grawitacja jest siłą przyciągania działającą pomiędzy wszystkimi materiałami.
• Grawitacja trzyma wszystko na Ziemi i nie pozwalana odlatywanie.
• Siła grawitacji jest wszędzie taka sama.
• Siła grawitacji zależy od masy oraz odległości.
• Grawitacja sprawia, że gwiazdy spalają się, pod wpływem ściskania ich materii.
• Im więcej masy posiada dany obiekt i im bliżej znajduje się on innego obiektu, tym silniejsze jest jego przyciąganie grawitacyjne.
• Czarne dziury mają najsilniejsze przyciąganie grawitacyjne w całym Wszechświecie.

Lata; Zodiak

LATA

• Rok kalendarzowy jest mniej więcej czasem, który Ziemia potrzebuje na jedno okrążenie dookoła Słońca - 365 dni.
• Jeden obrót wokół Słońca zajmuje Ziemi dokładnie 365,24219 dni. Nosi to nazwę roku słonecznego.
• Żeby nadrobić brakujące 0,242 dnia, zachodni kalendarz uwzględnia jeden dodatkowy dzień w lutym co cztery lata, ale co cztery stulecia opuszcza trzy lata przestępne.
• Planetą której długość roku jest zbliżona do ziemskiego jest Wenus, gdzie rok trwa 225 dni.
• Rok ziemski jest czasem, który Słońce potrzebuje, żeby wrócić na to samo miejsce na niebie.

ZODIAK

• Zodiak są to nazwy gwiazdozbiorów, które Słońce wydaje się mijać w trakcie roku, kiedy Ziemia okrąża Słońce. Zodiak położony jest wzdłuż ekliptyki.
• Ekliptyka jest płaszczyzną, zawierającą orbitę Ziemi dookoła Słońca. Księżyc oraz wszystkie planety oprócz Plutona położone są na tej samej płaszczyźnie.
• Ziemia nachyliła się lekko od czasów starożytnych i gwiazdozbiory nie pokrywają się już z zodiakiem.
• Orbity Księżyca i wszystkich planet (oprócz Plutona) leżą w zodiaku.
• 12 gwiazdozbiorów zodiaku to Baran, Byk, Bliźnięta, Rak, Lew, Panna, Waga, Skorpion, Strzelec, Koziorożec, Wodnik oraz Ryby.

Światło

ŚWIATŁO 

• Światło jest najszybszym elementem Wszechświata, przemieszcza się ono z prędkością 299 458 metrów na sekundę.
• Promienie świetlne poruszają się zawsze w liniach prostych.
• Światło jest formą promieniowania elektromagnetycznego, a promień świetlny jest wiązką małych cząsteczek energii, zwanych fotonami.
• Całe światło jest wydzielane przez atomy, w momencie, gdy są one pobudzone - na przykład w czasie reakcji nuklearnej.

Atmosfera

ATMOSFERA

• Atmosferę tworzą gazy utrzymywane wokół planety przez jej grawitację.
• Każda planeta Układu Słonecznego posiada atmosferę.
• Każda atmosfera różni się od siebie. Atmosfera ziemska jest jedyną, w której człowiek może oddychać.
• Atmosfery mogą ulegać gwałtownym zmianom.
• Księżyce są generalnie zbyt małe, a ich grawitacja jest zbyt słaba, żeby utrzymać atmosferę. Jednakże niektóre księżyce w Układzie Słonecznym takową posiadają, w tym księżyc Saturna, Tytan.
• Pierwotne atmosfery zostały wytworzone z chmur gazu i pyłu otaczających młode Słońce.
• Atmosfera ziemska została wytworzona na początku z gazów wydobywających się wulkanów.

Komety; Olbrzymy

KOMETY

• Komety są jasnymi obiektami z długimi ogonami, które można czasami zobaczyć, jak przecinają nocne niebo.
• Wyglądają one wspaniale, ale w rzeczywistości są jedynie brudnymi kulami lodu o średnicy kilku kilometrów.
• Wokół Słońca krąży wiele komet, ale ich orbity są bardzo długie i dlatego komety większość czasu spędzają w dalekich obszarach Układu Słonecznego.
• Warkocz komety tworzy się, kiedy zbliża się ona do Słońca i zaczyna się topić. Wielki pióropusz gazów, szeroki na miliony kilometrów, zostaje zdmuchnięty do tyłu przez wiatr słoneczny. Warkocz jest tym, co widzimy - świeci on kiedy docierają do niego promienie słoneczne.
• Komety okresowe pojawiają się na niebie w regularnych odstępach czasu.
• Kiedy komety znajdują się w dużej odległości od Słońca, zwalniają do prędkości 1000 km / h - dlatego też pozostają tam tak długo. 
• Najbardziej znaną kometą jest Kometa Halley'a.

OLBRZYMY

• Olbrzymy są 10 do 100 razy większe od Słońca oraz 10 do 1000 razy jaśniejsze.
• Olbrzymy spaliły swój wodór, a także hel, łącząc atomy helu i tworząc węgiel.
• Ciśnienie w jądrze nadolbrzyma jest wystarczające, żeby atomy węgla połączyły się ze sobą, tworząc żelazo.
• Cała ilość żelaza we Wszechświecie została stworzona w jądrach nadolbrzymów.
• Nadolbrzymy kończą swoje życie zapadając się i eksplodując jak supernowy.

Ziemia

ZIEMIA

• Ziemia jest trzecią w kolejności planetą od Słońca, położoną od niego w odległości średnio 149,6 milionów kilometrów. 
• Ziemia jest piątą co do wielkości planetą Układu Słonecznego. Ma średnicę wynoszącą 12 756 km i obwód wokół Równika 40 024 km.
• W Układzie Słonecznym nie ma żadnej innej planety, która miałaby wodę w stanie płynnym na powierzchni, co sprawia że Ziemia ma wyjątkowo sprzyjające warunki do życia. Ponad 70% powierzchni Ziemi znajduje się pod wodą.
• Atmosfera ziemska składa się głównie z nieszkodliwego azotu oraz życiodajnego tlenu i ma wysokość 700km. Tlen był produkowany i przechowywany na planetach przez miliardy lat.
• Ziemia powstała 4,65 miliarda lat temu z chmur pyłu kosmicznego wirujących dookoła młodego Słońca. Nasza planeta była tak gorąca, że na początku znajdowała się w stanie płynnym. Dopiero z czasem jej powierzchnia ochłodziła się i stwardniała.
• Orbita ziemska wokół Słońca ma długość 939 886 400 km, a pełny obrót trwa 365, 242dni.
• W skład Ziemi wchodzą te same substancje, co w przypadku meteorytów i innych skalnych planet  głównie żelazo (35%), tlen (28%), magnez (17%), chrom (13%) i nikiel (2,7%) 

Galileusz; Formowanie się Ziemi

GALILEUSZ

• Galileo Galilei (1564 - 1642) był wielkim włoskim matematykiem i astronomem.
• Galileusz urodził się w Pizie 15 lutego 1564 roku, tego samego roku co Wiliam Szekspir.
• Galileusz wynalazł zegar z wahadłem po tym, jak zobaczył kiwającą się lampę w Katedrze w Pizie w 1583 roku.
• Galileusz został uznany za heretyka przez Kościół katolicki w 1616 roku za jego poparcie dla teorii Kopernika. Później straszony torturami Galileusz został zmuszony do zaprzeczenia, że Ziemia krąży wokół Słońca. Legenda głosi, że zaraz po tym wymamrotał "eppuri si muove" ("ale tak czy inaczej się porusza").
• Galileusz opisał swoje obserwacje przestrzeni kosmicznej w książce zatytułowanej "Gwiezdny posłaniec", wydanej w 1613 roku.
• Galileusz prowadził doświadczenia z kulami, staczając je po pochylni, co dało podstawy do zrozumienia, w jaki sposób siła grawitacji sprawia, że przedmioty przyspieszają.
• Kiedy Galileusz dowiedział się o wynalezieniu teleskopu, skonstruował swój własny, aby obserwować Księżyc, Wenus i Jowisza.
• Przez swój teleskop Galileusz zobaczył, że Jowisz ma cztery księżyce. Zobaczył również, że Wenus ma fazy.
• Księżyce Jowisza i fazy Wenus były pierwszymi widocznymi dowodami potwierdzającymi teorię Kopernika, że Ziemia krąży wokół Słońca. Galileusz również był zwolennikiem tej teorii.

FORMOWANIE SIĘ ZIEMI

• Układ Słoneczny powstał, kiedy chmura gazu pozostała z ogromnego wybuchu supernowej zaczęła się zapadać w siebie i kręcić.
• Około 4,55 miliarda lat temu była tylko rozległa, gorąca chmura pyłu i gazu krążąca wokół nowej gwiazdy - Słońca.
• Ziemia prawdopodobnie powstała, kiedy małe cząstki gruzu kosmicznego zaczęły łączyć się, przyciąganie przez wzajemne pole grawitacyjne.
• Kiedy tworzyła się Ziemia uderzało w nią coraz więcej gruzu kosmicznego, zwiększając ilość budulca.  Gruz ten zawierał lód z krańców Układu Słonecznego.
• Około 4,5 miliarda lat temu w Ziemię uderzyła skała wielkości Marsa. Pozostałości po tym  zderzeniu połączyły się ze sobą, formując Księżyc.
• Zderzenie, które było przyczyną powstania Księżyca, sprawiło że Ziemia stała się bardzo gorąca.
• Odpady radioaktywne ogrzewały Ziemie nawet w późniejszym czasie.
• Przez długi czas powierzchnia Ziemi była masą wybuchających wulkanów.
• Żelazo i nikiel uległy roztopieniu i wsiąkły w ziemię, tworząc jądro.
• Lżejsze substancje, takie jak aluminium, tlen i krzem zostały wyniesione w górę i ostygły, tworząc skorupę ziemską.    

Lądowania na Księżycu; Gwiazdozbiory

LĄDOWANIA NA KSIĘŻYCU

• W 1966 roku miało miejsce pierwsze lądowanie na Księżycu. Z jego powierzchnią zetknęła się wówczas bezzałogowa radziecka sonda Lunar 9.
• Pierwszymi ludźmi, którzy okrążyli Księżyc, byli astronauci na pokładzie amerykańskiego Apollo 8 w 1968 roku.
• 20 lipca 1969 roku amerykańscy astronauci, Neil Armstrong i Edwin Aldrin, jako pierwsi w historii ludzkości wyszli na powierzchnię Księżyca.
• Kiedy Neil Armstrong postawił po raz pierwszy nogę na Księżycu, wypowiedział słynne słowa: "To mały krok dla człowieka, ale ogromny skok dla ludzkości".
• Pomiędzy rokiem 1969 a 1972 na Księżycu wylądowało dwunastu ludzi.
• Astronauci przywieźli z Księżyca 380 kilogramów skał księżycowych.
• Na powierzchni Księżyca pozostawiono lusterko, które odbijało promień lasera mierzącego z niezwykłą dokładnością odległość z Ziemi do Księżyca. Pomiary wykazały że Księżyc jest oddalony od Ziemi średnio o 376 275 kilometrów.

GWIAZDOZBIORY 

  

• Gwiazdozbiory są skupiskami gwiazd na niebie, które służą astronomom do dokładnego lokalizowania poszczególnych gwiazd.
• Dzisiejsi astronomowie wyróżniają 88 gwiazdozbiorów.
• Gwiazdozbiory są zwykłymi zbiorowiskami - pomiędzy gwiazdami nie istnieją żadne połączenia. 
• Nazwy wielu gwiazdozbiorów pochodzą od imion bohaterów i stworzeń z mitologii greckiej, takich jak Orion i Perseusz. Jednakże każde imię jest najczęściej pisane w formie łacińskiej, nie greckiej.
• Gwiazdy w każdym z gwiazdozbiorów noszą nazwy liter w greckim alfabecie.
• Najjaśniejsza gwiazda w każdym gwiazdozbiorze jest nazywana gwiazdą Alfa, następna w kolejności - Beta i tak dalej.
• Różne gwiazdozbiory stają się widoczne w poszczególnych okresach w ciągu roku, w miarę jak Ziemia wykonuje obrót dookoła Słońca.

Wszechświat; Czarne dziury

WSZECHŚWIAT

• Wszechświat jest wszystkim tym, co możemy kiedykolwiek poznać - całą naszą przestrzenią i całym naszym czasem.
• Wszechświat jest prawie w całości pusty, oprócz małych zbiorów materii i energii.
• Wszechświat ma prawdopodobnie 15 miliardów lat.
• Najdalsze galaktyki odkryte do tej pory są położone około 13 miliardów lat świetlnych od Ziemi.
• Wszechświat powiększa się z sekundy na sekundę. Wiemy o tym, ponieważ galaktyki oddalają się od nas. Im dalej się znajdują, tym szybciej się poruszają.
• Najdalej położone od Ziemi galaktyki oddalają się od nas z prędkością stanowiącą ponad 90% prędkości światła.
• Wszechświat nie może mieć ani środka, ani końca, ponieważ według teorii względności Einsteina grawitacja zagina czasoprzestrzeń w nieskończona krzywą.

CZARNE DZIURY

• Czarne dziury są miejscami, gdzie grawitacja działa tak silnie, że zasysa wszystko od środka, nawet światło.
• Jeżeli ktoś wpadłby do czarnej dziury, zostałby rozciągnięty jak makaron spaghetti.
• Czarne dziury tworzą się wtedy, kiedy gwiazda lub galaktyka staje się gęsta, że zapada się pod naciskiem swojej własnej siły grawitacji.
• Czarne dziury mogą istnieć w jądrze każdej galaktyki.
• Grawitacja sprawia, że czarna dziura kurczy się do niewyobrażalnie małego punktu, zwanego osobliwością.
• Dookoła osobliwości grawitacja jest tak silna, że czasoprzestrzeń zostaje zakrzywiona w kształt leja.
• Materia wpadająca do czarnej dziury jest rozdarta na kawałki i świeci tak jasno, że tworzy najjaśniejsze obiekty we Wszechświecie - kwazary.
• Gazy wirujące dookoła czarnej dziury zamieniają ją w generator elektryczny, który wyrzuca strumienie elektryczne na miliardy kilometrów w przestrzeń kosmiczną.
• Przeciwieństwem czarnych dziur są białe dziury, które wyrzucają z siebie materię i światło jak fontanny.

Mgławice; Kosmici

MGŁAWICE

• Słowo mgławica było kiedyś używane do określania rozmytych plam światła na nocnym niebie. Dzisiaj wiele mgławic okazuje się być galaktykami.
• Wiele mgławic jest olbrzymimi chmurami gazu i pyłu kosmicznego.
• Mgławice emisyjne są tak nazywane, ponieważ wydzielają one lekkie, czerwone światło. Światło to pochodzi od znajdującego się w nich wodoru, ogrzewanego przez promieniowanie z pobliskich gwiazd.
• Wielka Mgławica  Oriona jest mgławicą emisyjną widzialną gołym okiem.
• Mgławice refleksyjne nie wydzielają swojego własnego światła. Mogą być one widoczne, ponieważ światło słoneczne prześwieca przez znajdujący się w nich pył.

 KOSMICI

  

• Kosmita oznacza przybysza z poza innej planety.
• Jednym z kontrowersyjnych pomysłów jest to, że chmury kosmiczne mogłyby przekształcić się w odczuwające istoty.
• Większość naukowców wierzy, że jeżeli gdzieś w kosmosie istnieje obce życie, musi być ono oparte na substancjach chemicznych z węgla, tak jak jest na Ziemi.
• Nie istnieje żaden naukowy dowód, że kosmici odwiedzili kiedykolwiek Ziemię.

Skafandry kosmiczne; Newton

SKAFANDRY KOSMICZNE

• Skafandry kosmiczne chronią astronautów kiedy wychodzą oni poza statek kosmiczny. Skafandry są również nazywane EXTRA - VEHICULAR MOBILITY UNITS, czyli pozwalające na wyjście w przestrzeń kosmiczną.
• Zewnętrzne powłoki skafandra kosmicznego chronią przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym oraz przed poruszającymi się z olbrzymią prędkością cząstkami pyłu kosmicznego, zwanymi mikrometeorytami.
• Przezroczysty, plastikowy hełm również chroni przed promieniowaniem i mikrometeorytami.
• Wewnątrz hełmu krąży tlen, żeby zapobiec parowaniu osłony na twarz.    
• Środkowe warstwy skafandra kosmicznego są nadmuchane jak balon i stykają się z ciałem astronauty. Bez nacisku skafandra krew astronauty uległaby zagotowaniu.
• Wewnętrzna podszewka skafandra posiada rurki z wodą, żeby ogrzewać lub chłodzić ciało astronauty.
• Plecak dostarcza astronaucie czystego tlenu do oddychania oraz usuwa wydychany przez niego lub nią dwutlenek węgla. Tlenu znajdującego się w zbiornikach wystarcza nawet na 7 godzin oddychania.
• Rękawice mają silikonowo - gumowe palce, które umożliwiają astronaucie kontakt dotykowy z różnymi przedmiotami.
• Wiele różnych udogodnień skafandra jest związanych z płynami - w tym rurka dostarczająca napoje oraz inna, do której zbierany jest mocz.
• Pełny koszt skafandra kosmicznego wynosi 11 milionów dolarów, a 70% tych kosztów pochłania plecak oraz panel sterowania.   

Newton

• Izaak Newton ( 1642 - 1722) odkrył siłę grawitacji oraz trzy główne zasady dynamiki.
• Pomysły Newtona zostały zainspirowane widokiem spadającego jabłka w jego ogrodzie Lincolnshire.
• Newton odkrył również, że promienie słoneczne mogą zostać podzielone na widmo wszystkich barw tęczy.
• Odkrycie Newtona dotyczące grawitacji wyjaśniło dlaczego przedmioty spadają na ziemie oraz dlaczego planety krążą wokół Słońca.
• Im dalej od siebie oraz im lżejsze są dwa przedmioty, tym słabsze jest przyciąganie grawitacyjne pomiędzy nimi. 
• Trzy prawa ruchu Newtona udowodniły, że każdy ruch w kosmosie może być obliczony.

Kopernik; Dzień i noc

KOPERNIK

• Aż do XVI wieku większość ludzi myślała, że Ziemia leży w centrum Wszechświata i że wszystko, Księżyc, Słońce, planety i gwiazdy, obraca się dookoła niej.
• Mikołaj Kopernik był astronomem, który jako pierwszy zasugerował, że Słońce leży w centrum a to Ziemia obraca si dookoła niego. Nosi to nazwę modelu heliocentrycznego.
• Kopernik urodził się 19 lutego 1473 roku w Toruniu, a zmarł 24 maja 1543 roku.
• Poglądy Kopernika narodziły się nie z powodu przyglądania się nocnemu niebu, ale ze studiowania starożytnej astronomii. 
• Główne założenie teorii Kopernika wywodziło się ze sposobu, w jakim planety od zawsze wykonywały wsteczne pętle na niebie.
• Pierwsze potwierdzenie dla teorii Kopernika nastąpiło w 1609 roku, kiedy Galileusz zobaczył (przez teleskop) księżyce obracające się wokół Jowisza.
• Zmiana poglądów spowodowana odkryciami Kopernika jest znana jako Rewolucja Kopernikańska.

DZIEŃ I NOC

• Kiedy na półkuli Ziemi skierowanej w stronę Słońca jest dzień, na drugiej półkuli, która jest od niego odwrócona, jest noc. Kiedy Ziemia obraca się, dzień i noc zamieniają się ze sobą miejscami.
• Ziemia obraca się w stronę wschodnią - oznacza to, że Słońce pojawia się na wschodzie, podczas gdy nasza część świata obraca się w jego kierunku.
• Kiedy Ziemia obraca się, gwiazdy wracają w to samo miejsce na nocnym niebie co 23 godziny, 56 minut i 4,09 sekund. Nazywa się to dniem gwiazdowym.
• Słońce potrzebuje 24 godzin na powrót do tego samego miejsca na dziennym niebie. Jest to dzień słoneczny i jest on odrobinę dłuższy od dnia gwiazdowego, ponieważ Ziemia porusza się o I stopień dalej dookoła Słońca każdego dnia.
• Na innych planetach długość dnia i nocy różni się w zależności od tego, jak szybko każda z planet obraca się wokół własnej osi.   
• Dzień na Księżycu trwa jeden miesiąc ziemski.

Małe gwiazdy; Życie

MAŁE GWIAZDY

• Małe gwiazdy o niewielkiej jasności nazywane są białymi, czerwonymi lub czarnymi karłami zależnie od ich koloru.
• Czerwone karły są większe od Jowisza, ale mniejsze od naszej gwiazdy średniej wielkości - Słońca. Świecą one słabo, dając 0,01 % światła słonecznego.
• Żaden czerwony karzeł nie jest widoczny gołym okiem - nawet znajdujący się najbliżej Słońca, czerwony karzeł Proxima Centauri.
• Białe karły są ostatnim etapem życia gwiazd średniej wielkości. Pomimo iż są one nawet mniejsze niż czerwone karły - nie większe od Ziemi - zawierają one tę samą ilość materii co Słońce.
• Nasza najjaśniejsza świecąca nocą gwiazda, Syriusz - Psia Gwiazda - ma towarzysza w postaci białego karła zwanego Syriuszem B.
• Czarne karły są bardzo małymi, zimnymi i martwymi gwiazdami.
• Najmniejszym rodzajem gwiazdy jest gwiazda neutronowa. 

ŻYCIE

• Przyjmuje się, że życie istnieje jedynie na Ziemi, jednak w 1986 roku NASA odkryła coś, co uznała za skamieliny mikroskopijnych żywych organizmów w skale z Marsa. 
• Życie na Ziemi powstało prawdopodobnie 3,8 miliarda lat temu.
• Pierwszymi formami życia były prawdopodobnie bakterie, które żyły w bardzo gorących wodach otaczających podwodne wulkany.
• Większość naukowców uważa, że podstawowe substancje chemiczne organizmów żywych powstały na Ziemi. Astronom Fred Hoyle twierdzi, że pochodzą one z kosmosu.
• Podstawowe organiczne (żywe) substancje chemiczne, takie jak aminokwasy zostały odkryte w mgławicach i meteorytach.
• Potężne świetlne wybuchy mogły spowodować powstanie dużych organicznych molekuł na młodej Ziemi.
• Ziemia jest odpowiednim miejscem do życia z powodu występowania atmosfery, wód powierzchniowych i umiarkowanie ciepłych temperatur.
• Mars jest jedyną inną planetą, na której powierzchni występowała woda - dlatego też naukowcy szukają śladów życia właśnie tam.
• Europa - księżyc Jowisza - ma prawdopodobnie pod swoją powierzchnią wodę, w której mogłoby powstać życie.